(Cadn.com.vn) - Hệ thống tài chính Hoa Kỳ được đặt trong tình trạng báo động sau ngày  "chủ nhật đen" vừa qua với 3 sự kiện: ngân hàng đầu tư doanh nghiệp hàng thứ tư của Mỹ Lehman Brothers tuyên bố khánh tận, Bank of America mua lại Merrill Lynch đang bị thua lỗ nặng nề, và Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) phải mở kho bạc để giới hạn phần nào thiệt hại. Theo nhận định của Peter Kenny, Tổng Giám đốc Cty quản trị Knight Equity Markets tại New York, "hệ thống tài chính Mỹ ý thức được rằng nền móng của hệ thống đang lung lay một cách nguy hiểm chưa từng thấy”. Tháng 3 năm nay, chính quyền G.W.Bush đã buộc phải cứu Bear Stearns với ngân phiếu 30 tỷ USD và cuối tuần trước cũng chi ra 200 tỷ USD để cứu hai ngân hàng Fannie Mae và Freddie Mac, tất cả đều thua lỗ vì tín dụng rủi ro.

Riêng việc Ngân hàng đầu tư Lehman Brothers  có bề dày lịch sử 158 năm hoạt động của Mỹ, trong quý 3-2008 bị thua lỗ gần 4 tỷ USD, tuyên bố phá sản  cuối tuần qua,  sau khi  Ngân hàng Bank of America và Barclays Plc của Anh  quyết định không mua lại ngân hàng này. Sự sụp đổ của Lehman Brothers và Merrill bán lại cho Bank of America sẽ tạo ra một cơn sóng thần thất nghiệp tại Wall Street với ít nhất 100 ngàn công ăn việc làm có nguy cơ bị dẹp bỏ, đồng thời tạo ra phản ứng tiêu cực cả thị trường chứng khoán thế giới. 

Lehman Brothers có thời là ngân hàng đầu tư lớn thứ tư ở Mỹ.  Nhưng chuyên gia phân tích thị trường Hugh Johnson nói rằng các vụ đầu tư xấu về địa ốc và các lĩnh vực khác đã đưa đến tình trạng các cổ phần của Lehman sụt giá một cách thê thảm.  Ông Johnson nói:  “Cũng giống như nhiều ngân hàng đầu tư và các ngân hàng khác, nói thẳng ra, Lehman thực sự bị kẹt vào những ảo vọng về nhà đất, nhưng như mọi ảo vọng, ảo vọng đã chấm dứt và nay ta thấy rõ mặt tiêu cực của cái ảo vọng đó”. Ngay trong ngày 15 và 16-9, do ảnh hưởng dây chuyền, tất cả các sàn giao dịch tại Châu Âu và những thị trường chứng khoán tại Châu Á không nghỉ Tết Trung thu đều bị mất giá. Thị trường tài chính London giảm 3.37%, Paris giảm 4.47%, Đức giảm 3.18%,...

Các thị trường chứng khoán Nhật, Hồng Kông,  Hàn Quốc đóng cửa vì nghỉ lễ, trong lúc đó Ấn Độ giảm 3.4%, Đài Loan giảm 4.1% và Singapore giảm 3.2%. Riêng thị trường New York  ngay từ sáng sớm ngày thứ hai 15-9, chỉ số Dow Jones Industrial Average đã tụt tới 504,48 điểm (4,42%) còn 10.917,51 điểm - mức giảm điểm lớn nhất trong một ngày. Chỉ số Nasdaq tụt 81,36 điểm (3,6%) xuống còn 2.179,91 điểm và chỉ số S&P 500 cũng tụt 59 điểm (4,71%) xuống còn 1.192,70 điểm. Ngoài ra các nhà đầu tư ồ ạt bán các cổ phiếu ngân hàng. Chẳng hạn như Tập đoàn  Macquarrie của Australia đã bán đi 8% cổ phiếu của mình.

Thị trường chứng khoán Mỹ chao đảo sau tuyên bố phá sản của ngân hàng khổng lồ Lehman Brothers. Ảnh: AFP

Các nhà đầu tư nay chuyển sang mua vàng, mà hiện giá trị  vàng đang tăng mạnh ở thị trường Singapore và Đài Loan. Đồng yen, euro và franc Thụy Sĩ nay trở thành những đơn vị tiền tệ bảo đảm nhất, tăng hơn 1% so với USD. Các nhà đầu tư Châu Á không tin rằng những biện pháp hỗ trợ các thị trường tài chính do Fed đưa ra sẽ tránh cho Wall Street khỏi bị cuốn trôi bởi một "cơn sóng thần", theo như cách gọi của ông Bill Gross, chủ Cty Quản lý đầu tư Thái Bình Dương, một trong những quỹ đầu tư bằng trái phiếu nổi tiếng nhất của Mỹ. Trong mục tiêu "tự vệ" ngăn ngừa khủng hoảng lây lan,  Fed đã rót vào hệ thống ngân hàng 70 tỷ USD, Ngân hàng Trung ương Châu Âu cũng rót vào hệ thống ngân hàng 40 tỷ EUR, Anh rót 5,2 tỷ bảng Anh và 10 ngân hàng quốc tế lập một quỹ khẩn cấp 70 tỷ USD để hỗ trợ nhau khi có nhu cầu cấp thiết. Các ngân hàng Nhật Bản sẽ tham gia vào một quỹ ngăn ngừa phá sản trị giá 70 tỷ USD.

Ngay trong đêm 15-9, Cơ quan Dịch vụ Tài chính Nhật Bản cho biết họ  ra lệnh cho Lehman Brothers Japan Inc. ngừng ngay lập tức tất cả các hoạt động kinh doanh ngoại trừ việc trả nợ cho khách hàng. Được biết lệnh cấm này có hiệu lực ngay sau khi Lehman Brothers nộp đơn bảo hộ phá sản tại New York (Nhật Bản, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, là thị trường lớn của Lehman Brothers. Theo hãng tin Kyodo News, chi nhánh của tập đoàn này tại Nhật Bản hiện quản lý khoảng 1,2 nghìn tỷ yen (11,5 tỷ USD) tài sản, chủ yếu là những khoản đầu tư vào các định chế). Nhưng các nhà đầu tư Châu Á không tin là việc này có thể giúp các thị trường đối phó với cuộc khủng hoảng tài chính nghiêm trọng nhất trên thế giới kể từ thập niên 30 cho đến nay. Trong khi đó, giới tài chính vẫn lo ngại chờ đợi danh tính một nạn nhân mới của hiệu ứng domino, rất có thể là Cty Bảo hiểm AIG American International Group. Theo báo chí, AIG đã yêu cầu FEd trợ giúp khẩn cấp 50 tỷ USD tiền mặt để cứu nguy. Ngoài ra, hiện tượng người dân xếp hàng rút tiền khỏi ngân hàng đã bắt đầu xuất hiện trên phạm vi toàn nước Mỹ và có thể tăng lên nếu họ nhận ra rằng Tập đoàn Bảo hiểm tín dụng liên bang (FDIC) chỉ có 50 tỷ USD trong tay để bảo hiểm cho khoảng 1.000 tỷ USD tiền gửi trong các ngân hàng Mỹ. Các nhà kinh tế lưu ý rằng FDIC sẽ nhanh chóng cạn tiền nếu quốc hội Mỹ không sớm ra nghị quyết cấp thêm vốn cho tổ chức này.

Một tác động ngược chiều xem ra có vẻ có lợi là giá dầu thô thế giới  đã giảm mạnh do sự lo ngại trên thị trường toàn cầu sau khi Ngân hàng  Lehman Brothers sụp đổ đồng thời những diễn biến tài chính làm tăng mối lo ngại đối với thể trạng của nền kinh tế Mỹ. Tại New York, giá dầu thô ngọt nhẹ giao tháng 10 đã giảm tới 5,47 USD/thùng và đóng cửa ở mức 95,71 USD/thùng. Tại London, giá dầu thô Biển Bắc giao tháng 10 cũng giảm 5,20 USD/thùng, đóng cửa ở mức 92,38 USD/thùng.

Nhằm để trấn an dân chúng, thị trường tài chính và các nền kinh tế trên thế giới sau sự kiện Lehman Brothers sụp đổ, Tổng thống Mỹ G.W.Bush đã có cuộc họp báo khẩn tại Nhà Trắng ngày 15-9. Tổng thống Bush nói: “Trong giai đoạn ngắn hạn, các điều chỉnh trên thị trường tài chính có thể gây ra những khó khăn lớn đối với những ai đang lo ngại về đầu tư của mình lẫn nhân viên của các doanh nghiệp bị ảnh hưởng. Trong dài hạn, tôi tin chắc là thị trường vốn của chúng ta vẫn linh động và dẻo dai, và có thể đối phó được với những điều chỉnh này”. G.W.Bush nhấn mạnh: “Chúng tôi đang nỗ lực giảm thiểu tình trạng rối loạn của thị trường tài chính và ngăn chặn ảnh hưởng lan rộng của các diễn tiến trong thị trường tài chính”. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Henry Paulson  cũng nói rằng: Thị trường đang đi qua một giai đoạn đầy sóng gió, tuy nhiên  người dân Mỹ nên tin tưởng vào sự vững mạnh và tiềm năng dẻo dai của hệ thống tài chính của Mỹ; hiện nay  nhiều biện pháp đã được áp dụng để bảo đảm sự ổn định trên thị trường tài chính kể cả những biện pháp phối hợp với các giới chức ở nước ngoài.  Bộ trưởng Paulson nói: “Theo tôi thì điểm mà chúng ta đang tập trung vào đó là tương lai. Và tương lai của chúng ta là ổn định và trật tự trong thị trường tài chính, và chúng ta đang làm việc để nỗ lực vượt qua giai đoạn sóng gió hiện nay”.

Lê Diệu Nguyên

(tổng hợp)